پشمینه بافت

یک وقت‌هایی یک چیزهای دم دستی مست و ملنگی هستند که به راحتی می‌توانند ذهنیت و قواعد حاکم بر ذهنیت آدم را خط-خطی کند. درست است که ذهنیت اعتبار چندانی ندارد. یعنی در بحث‌های علمی دقیق درست و حسابی جایگاهش فقط در حد ارائه نظریه و تئوری است اما به هر صورت جایگاه که دارد. همین ارائه نظریه و مطرح کردن یک تئوری خودش کم چیزی نیست. حالا نمی‌خواهم زیاد وارد این بحث بشوم که همه بلاهای جان آدمی از خیال برخاست که اگر خیال و ملزومات بعدش نبود حالا لابد داشتیم در همان غارهای خودمان آمدن سال نو را جشن می‌گرفتیم. (قطعا آدم غارنشین بیشتر از من و شما آپارتمان نشین از آمدن بهار شاد و شنگول می‌شده است.)

توربا یک چیزی است در حد کیف‌های دستباف که کارکردی شبیه به چنته دارند. باید این توضیح را هم بدهم که از نزدیک توربا ندیده‌ام. چون توربا با این اسم و شکل و شمایل ایرانی نیست و در حوزه فرش‌بافی ترکیه بافته می‌شود (حواسم هست که اینجا در مشخصات این بافته نوشته "ترکمنستان" ولی در نهایت توفیری ندارد.) و حتی خود کلمه هم از قرار معلوم ترکی است. البته من نمی‌دانم چرا نوشته توربا و ننوشته پشتی؛ حداقل از نظر من از روی این صفحه با این قد و اندازه بیشتر به پشتی می‌ماند تا توربا که ندیده‌ام. البته اندازه را اگر در نظر بگیرید خیلی بزرگ‌تر از چنته است و وجه شباهتشان همان نگه‌داشتن است و بس. یعنی باید یک چیزی باشد بین جوال و چنته که ما داریم با مخلوطی از پشتی. (همه یک طوری از یک رگ و ریشه‌اند. گیج نشوید.)

حالا آنچه که در این بافته برای من اهمیت دارد حضور حاشیه نقش ماهی‌درهم (یا هراتی) است که روی آن بافته شده است.  یک طوری است که این نقش ماهی‌درهم یا هراتی یا ریزماهی ملک مطلق خودمان است. خراسانی است و از اسمش هم پیداست که به کجا وصلش می‌کنند.

اصلا همین که نوشته ترکمنستان یعنی این بافته را می‌رساند به ترکمن‌ها که میان نقش آن‌ها و نقش بافته‌های ایرانی تفاوت از زمین است تا آسمان و بعد به نظر می‌رسد ترکمن‌ها به نقش و طرح‌شان اساسا وفادار باشند. حالا با این فرضیات آبکی (آبکی بودن فرضیات از من است.) چطور شده این نقش و این بافته را وصل می‌کنند به ترکمنستان خودش دیگر حدیثی است.

توجه داشته باشید که همین تئوری را می‌شود به آنجایی رساند که قد عقل بدان نرسد. مثلا من به کلمه بشیر که در ذیل عکس آمده است هیچ اشاره‌ای نکردم و همین یک کلمه می‌تواند همه چیز را امتداد بدهد تا هر کجا که دلتان خواست و تئوری‌تان کش آمد.