این آبی‌های دوست داشتنی
قفقاز - فرش کازاک - اواسط قرن نوزدهم
مورد اول شباهت فرش این پست با فرش این پست است. تنها تفاوت تعداد لوزی‌هایی است که بر زمینه بافته شده‌اند که در مورد فرش قبلی به اقتضای طول بافته تعداد لوزی‌ها هم بیشتر شده‌اند. کمتر شاهد کشیدگی یا بی تناسب شدن این لوزی‌ها هستیم و بافنده ترجیح می‌دهد به جای ایجاد کشیدگی‌ها که عموما از زیبایی لوزی‌ها کم می‌کند، تعداد لوزی‌ها را بیشتر کند. تکرار سه لوزی در این دسته از بافته‌ها یک مقدار استاندارد است و بافته‌هایی که سه لوزی یا مربع در وسط داشته باشند را فراوان می‌بافند (یا می‌بافته‌اند) البته لوزی‌ها و استفاده از آن‌ها در این دسته از نقوش را بیشتر می‌شود دید و مربع‌ها و تکرار سه مربع را بر این بافته‌ها فقط در میان بافنده‌های بلوچ و بافنده‌های زابل دیده‌ام و نمونه دیگری را به خاطر ندارم که از مربع استفاده شده باشد. همانطور که پیش از این هم اشاره کردم این تکرار سه لوزی بر زمینه نقشی است که مختص یک منطقه بافت خاص نیست و افشارها، بلوچ‌ها، کردها، بافندگان خمسه، قشقایی‌ها و همانطور که در این تصویر می‌بینید در حوزه فرش‌بافی قفقاز هم این سه لوزی سرهم سوار را می‌بافند.
مورد دوم کلمه کازاک یا kazak است که شکل انگلیسی شده (؟) قزاق است. من مدت‌ها اصرار داشته کلمه را به اصلش برگردانم و به جای کازاک از قزاق استفاده می‌کردم و بعد استفاده عام ازکلمه کازاک وادارم کرد که ازهمان کازاک استفاده کنم اما برگشتن به کلمه کازاک یک دلیل دیگر هم دارد و اینکه قزاق‌ها سمت شرق دریای خزر زندگی می‌کنند (کشور قزاقستان سمت شرق دریاچه خزر قرار گرفته است) و من نفهمیدم این بافته‌های کازاک قفقاز چطور سر از غرب دریاچه خزر در آورده‌اند چون اگر اشتباه نکنم در این منطقه اصلا قزاقی زندگی نمی‌کند. (اگر اشتباه می‌کنم لطفا اصلاح بفرمایید.) خلاصه دم این اشتباه یا بدفهمی به کجا بند شده هنوز نمی‌دانم.
مورد سوم نقشی است که دو سوی لوزی‌ها –در دو سمت بالا و پایین این کلگی- بافته شده است که دقیقا نمی‌توانم بگویم چیست و یک نمونه بی‌همتا نیست و در این آرایش و طرح فراوان بافته می‌شود و می‌شود اینطور گفت که در بافته‌های قفقازی لوزی‌ها هرگز بدون این‌ها بافته نمی‌شوند (در نمونه‌های سایر مناطق که این لوزی‌های سرهم سوار را دارند خبری از این نقش نیست). واگیره‌های پیکان شکل در آن قابل تشخیصند که رو به یک شش ضعلی دارند و شش ضلعی هم یک نقشی را در میان گرفته که جقه‌های دو طرف قابل تشخیصند و یک لوزی در بالا و یک گل گرد در وسط. زیر این نقش عجیب شش ضلعی معروف بافته‌های این منطقه (و بسیاری مناطق دیگر!) را می‌بینیم که دو پیکان را در برگرفته که درون هم فرو رفته‌اند و نقطه اشتراکشان تبدیل به یک لوزی شده است.
برچسب‌ها: فرش, فرش کازاک
