پشمینه بافت

چند روز پیش یکی از تولیدکنندگان فرش مشهد در مورد تفاوت ارتفاع حاشیه پایین و بالا توضیح می‌داد و گفت اتفاقی است که طبیعتاً بنا به وضعیت آزادتر چله‌ها برای حاشیه پایین و وضعیت کاملاً مقید چله‌ها در حاشیه بالا رخ می‌دهد و باعث می‌شود حاشیه پایین نسبت به حاشیه بالا با نقشه برابر، ارتفاع بیشتری داشته باشد و برای از بین بردن چنین وضعیتی چند راهکار ساده داشت که در طی سال‌ها تولید فرش آن‌ها را از استادکارانی که برایش کار کرده بودند، یاد گرفته بود و از آنجایی که من یک دانشگاهی بی‌سرمایه بی‌خطری بودم که هزارسال دنبال تولید فرش نمی‌رفتم راهکارها را برای من برمی‌شمرد و خوبی و بدی هر کدام را توضیح می‌داد. اگر از این موضوع بگذریم که در آن لحظه من هم متوجه میزان بی‌خطر بودنم برای آقای تولیدکننده نشده بودم و دوست همراهی بعداً به این گزینه مهم اشاره کرد و بر روی این موضوع تأکید کرد که اگر یک درصد از این میزان بی‌خطر بودنم -در نظر تولیدکننده مذکور که سال‌هاست بازنشسته شده است- کاسته می‌شد امکان نداشت رموز کارش را بگوید، موضوع دیگری هم هست که تمام مدتی که آقای تولیدکننده صحبت می‌کرد و ما گوش می‌دادیم ذهنم را درگیر کرده بود.

"آیا می‌توانیم چنین هنر ظریفی با این جزئیات و ریزه‌کاری‌های خارق‌العاده را در قالب یک واحد درسی به دانشجو آموزش بدهیم یا اساساً تصور چنین آموزشی در عرض چند سال به دانشجوئی که عموماً هیچ برنامه‌ای برای زندگی بعد از دانشگاه ندارد و صرف هزینه‌ها و حرام کردن وقت دانشجوئی که بعداً هیچ کدام این رموز و دانسته‌ها -با فرض ارائه شدنشان- به کارش نخواهد آمد، اصلاً و از همان ابتدا کار عاقلانه‌ای است؟"

من تمام مدت آن گفتگو به دانشجویان باانگیزه و بی‌انگیزه‌ای فکر می‌کردم که دست کم اصول کار را می‌آموزند و بعداً هیچ کسی آن‌ها را نمی‌خواهد و هیچ سازمان و مجموعه دست اندرکاری که برای ترتیبت کردنشان برنامه‌ای داشته است برای جذبشان کاری نمی‌کند و حتی دیده‌ام کارگاه‌های تولید فرش بنا به قاعده طمع‌کاری که خدا می‌داند چرا در این ملک پرگهر تمامی ندارد، به سراغ بافنده‌هائی می‌روند که اصلاً بافنده نیستند و همگی می‌دانیم استفاده از غیرمتخصص چه نتیجه‌ای می‌تواند به دنبال داشته باشد؛ کاری سطح پایین با کیفیت خیلی پایین که به مرور زمان شاید به سطح تقریباً متوسط برسد که البته نمیخواهم اینجا به نبود کنترل کیفی اشاره کنم که آن بحث دیگری است.

این نوشته ادامه دارد...