همدان؟ واقعاً؟
به حاشیه نگاه کنید و به زمینه و به رنگ زمینه... کدام‌شان همدانی ست؟!!!
از آن قسم فرش‌هاست که اگر برای تشخیص اصل و نسبش می‌فرستادید، قطعاً در می‌ماندم.
من این عکس را از کاتالوگ یک حراجی برداشتم و نمی‌دانم که آیا اینجا خواهد ماند یا خیر.
فعلاً که هست از تماشایش لذت ببریم.
فرش میشن ملایر
پشت فرش (بافت فرش)
عکس کامل را اینجا ببینید.
فرش همدان
فرش توضیح چندانی نداشته و فقط عبارتی در توصیفش آمده است که هیچ معادلی برایش، دست کم در ذهن من نیست.
rug probably woven by the Kurdish Karagos tribe in this area
نظری و اطلاعی در مورد این طایفه کردی Karagos که در استان همدان زندگی میکنند و احتمالاً باید جایی بین نهاوند و کرمانشاه باشد (فکر کنم کردها در استان همدان در این نقطه ساکن هستند)، ندارم.
فرش جوزان - همدان - حوالی 1920 میلادی - 102 × 150
نمی‌دانم چه چیزی در نقش این قالیچه هست که اول بار فکر کردم باید فراهان باشد که بعد توضیح سایت حراجی را دیدم که می‌گوید جوزان است. آیا حاشیه این بافته برداشتی از نقش سماوری است یا برای من اینگونه به نظر میرسد؟ چیز دیگری که همیشه در مورد قالیچه‌های این منطقه برای من حائز اهمیّت است و به چشمم می‌آید رنگ زمینه است که گاهی به سیاهی می‌زند حتی، مثل این بافته. شاید که بافنده هم می‌داند زمینه تیره جلوه‌ای به نقش می‌دهد که مثلا رنگ‌های پرشور و جلائی مثل روناسی و دسته قرمزهای شاد و سرخوش هم نمی‌دهند. این زمینه امروز دیگر این زمینه رنگی بافته نمی‌شود یا اگر می‌شود کم و محدود و بسیار اندک است و چقدر حیف.
می‌شود این پرسش را هم پرسید که آیا هنگام عمل آوری رنگ نیل در این منطقه از افزودنی خاصی استفاده میکنند یا از همان ابتدا این رنگ تیره که به سیاهی می‌زند را از ماده دیگری غیر از نیل به عمل می‌آورند (مانند آنچه در میان بلوچ‌ها برای رنگ سیاه می‌دیدیم) و یا اینکه این تیرگی که می‌بینیم صرفاً حاصل تغییرات عکاسی است و زمینه‌هائی مشابه این مورد نیلی است و در عکس‌ها تیره رو به مشکی به نظر میرسد؟
فرش همچنان از همان حراجی پست پیشین است.
هزار سال هم که بگذرد از دست رفتن فرشبافی کل استان همدان و آنچه در ملایر و جوزان و سایر نقاط بافته می‌شد و دیگر نمی‌شود قلبم را به درد خواهد آورد.
فرش ملایر، حوالی 1930 میلادی، 134× 190 سانتیمتر
فرش ملایر و همدان و مهربان همدان با آبی و نیلی بازی‌هایی میکنند که راست و مستقیم جان و روح و روان آدمی را نشانه می‌روند. آبی را طور دیگری، سوای بقیه ایران و به سلیقه خاص خودشان به کار می‌گیرند. نه آبی تیره نیلی‌شان را مشابه مثلاً کرمان به کار می‌برند و نه آبی روشنی که به کار می‌برند مثلاً همتای آبی‌های روشن بخشایش است. البته نمی‌دانم این بازی با آبی ویژگی وارداتی است یا ویژگی خاص مردم خود منطقه همدان است که در طول تاریخ دستخوش تغییرات نژادی و جمعیتی بسیار زیادی شده است.
سوای رنگ البته چیزی که برای من در این بافته بسیار چشمگیر است شکل پیکان ماننده سر ترنج‌هاست و آن نیم خطی که بر محور پیکان عمود شده است. البته شباهت چندانی نیست ولی برای من یادآور صلیبی است که در کلیسای ارتودوکس بیش از باقی جاها دیده‌ام. شکل شش گوش خود ترنج و آرایش پلکانی خطوط موربش هم چشمنواز است و متمایز.
عکس این پست و پست پیش از این حراجی است.
فرش ملایر
در یک کاتالوگ برچسب خورده بود «ملایر». زیاد به ملایر بودنش مطمئن نیستم. رخ و رخسارش شبیه هیچ کدام از ملایری‌هایی که پیش از این دیده‌ام، نیست.
این زیبای دلبر را قبلا همینجا گذاشته‌ام و حالا که در حال برگرداندن آرشیو از دست رفته هستم، دوباره دیدمش و روحم تازه شد. شما هم دوباره ببینیدش که روح شما هم تازه بشود. زمینه‌اش شبیه آسمان صاف و آبی این روزهای بهاریست.
فرش همدان - 157x107cm
اعتراض کردند که چرا این فرش؟ پرسیدیم چرا؟ گفتند چون همه رنگ‌هایش شیمیایی است.
دلیل ما برای گذاشتنش، بته‌ها (؟)، درخت‌ها (؟)، نقوشی است که در حاشیه نقش شده‌اند. نقش هم صد البته ماهی درهم است به تعبیر این بافته!
عکس از اینترنت، از یک صفحه ای که یادم نیست.
قالیچه همدان - شمال غرب ایران - زمان بافت: حدود 1910 میلادی
1.45m. x 1.14m
قالیچه همدانی
استان همدان - شهر تویسرکان - اندازه بافته: 150× 263 سانتیمتر
شکل ترنج در مقابل شکل و فرم لچکی‌ها واقعا به چشم نمی‌آید؛ هر چند که شکل ترنج هم واقعا زیبا و تحسین برانگیز است. نکته قابل توجه و تامل در این بافته یا در نقش لچکی این بافته این است که این آرایش خاص را حتی در میان بافته‌های بلوچی/خراسانی هم می‌شود دید. این پیکره‌بندی نقش در جاهای دیگری هم بافته می‌شود. اینجا که عکس هم از همین جاست ادعا می‌کند و معتقد است که این همان واگیره نقش هراتی یا ماهی یا ماهی‌درهم است. من؟ نه موافقم و نه مخالف. اگر چنین باشد و این نظریه را بپذیریم آن وقت باید در مورد بسیاری از نقش‌ها، تحلیل و توصیفشان تجدید نظر کنیم.
