پشمینه بافت

فرش ورامین - 171×273 سانتیمتر

اجازه بدهید برای دو پست پیش یک مثال بزنم. این فرش ورامینی را با آن تک نقش بزرگ تقریباً شش ضلعی‌اش که زمینه را پوشانده است، در نظر بگیرید. من تمام دیروز درگیر این فرش و این نقشش بودم. نقشش را البته پیاده هم کردم.

مدت زمان بسیار زیادی یکی از کارهایی که می‌کردم تماشای این تک نقش‌ها بود و همیشه از خودم می‌پرسیدم این نقش‌ها با این پیچیدگی‌هایشان چطور شکل گرفته‌اند و همیشه فکر می‌کردم هیچ راهی برای فهمیدنش نیست و این خیره شدن‌ها و تلاش برای بازسازی اصل اولیه این نقش‌های بیشتر برایم تفریح بود اما حالا به شما می‌گویم که فکر می‌کنم راهی برای نزدیک شدن به آن ذهنیّتی که چنین نقشی را خلق کرده است، هست و هیچ چیز تصادفی و الابختکی و بدون فکر به وجود نیامده است یا از آسمان نازل نشده است. این یکی از جمله کارهایی است که تاریخ هنر مدرن با آن نقش و کارکرد جدیدش کمک می‌کند تحقق ببخشیمش یا حداقل اندکی به آن فضای فکری نزدیک بشویم که در آن ابتدا یا بعدتر در شکل دادن به چنین نقوشی مؤثر بوده است. البته رنگ و لعاب هنرمندانه و دست خلاق هنرمند را هم نادیده نمی‌گیریم.

خیلی جلوی خودم را می‌گیرم که اینجا تاریخ هنر درس ندهم و موضوع را متمرکز بر روی فرش نگه دارم اما جمع‌آوری این نقش، هر چه قدیمی‌تر، بهتر، به پژوهشگران تاریخ هنر کمک بسیار زیادی می‌کند. من این کار را تا حدودی در مورد قالیچه‌های محرابی انجام داده‌ام.

پینوشت: از دانشجویان فرش انجام کارها و پروژه‌های اقتصادی را نخواهید. این‌ها کار دانشجوی فرش نیست کار دانشجوی اقتصاد و تجارت و بازرگانی است. نیاز به شناخت اقتصاد و بازار و هزار کوفت دیگری دارد که دانشجوی فرش نه می‌خواند نه می‌شناسد. از دانشجوی فرش این کارها را بخواهید! که فرش را بشناسد. پیدا کردن بازار را بسپارید به اهلش!

در ورامین کناره هم می‌بافند و قصد داشتم آخرین پست فرش‌های ورامین را به یک کناره اختصاص بدهم اما عکس‌هایی که دارم، کیفیت خوبی ندارند. به جایش این پر نقش و نگار را می‌گذارم که چشممان از دیدنش روشن بشود.

تا جایی که به خاطر دارم سسیل ادواردز به ورامین اشاره‌ای نکرده است؛ فهرست کتاب را هم که نگاه کردم اسمی از ورامین نبود. کتاب را آورده‌ام دم دست که با دقت بیشتری به دنبال ورامین بگردم! اما در کتاب دیگری نویسنده ذیل عکسی که آورده‌ام، آن توضیحات را در مورد فرش ورامین و همین قطعه آورده است.

فرش ورامین - 153 × 108 سانتیمتر

ورامین شهر کوچکي است نزدیک تهران با عناصري کردي و لري که بیشتر به واسطه نقش میناخاني، هراتی و طرح‌هاي واگیره‌اي دیگري مشهور است. در حال حاضر تنها یک نقش ترنجدار و باز هم در اندازه ذرع و نیم و دو ذرعي در این منطقه بافته مي‌شود. رنگ‌ها، عموماً، هماني است که در تصویر بالا مي‌بینید اما گاهي اوقات قرمز ته‌مایه ارغواني تري پیدا مي‌کند. ساختمان بافت شبیه به هماني است که در فرش‌هاي نقش سرتاسري ورامین مي‌بینیم –ظریف، بافتي محکم و منسجم با استفاده از پشمي عالي و ابریشمین بر روي تار و پود پنبه‌اي (گاهي اوقات بافت آشفته و در پشت قالیچه نامنظم به نظر مي‌رسد که البته این ویژگي از کیفیّت بافته نمي‌کاهد.) قالیچه حاضر حاشیه‌هاي کوچک مجزایي دارد که با خطوط قهوه‌اي تیره اي از هم جدا شده‌اند که یکي از جمله ویژگي‌هاي ظریف خاص بافته‌هاي ورامین است.

فرش ورامین

آیا به نظر شما هم حاشیه و متن چنان از بیگانه‌اند که به نظر می‌رسد هر کدام متعلق به فرش دیگری است؟

گلیم ورامین - اوایل قرن بیستم

3.66m. x 1.47m

از آنجایی که به احتمال زیاد هفته پیش رو را غیبت خواهم داشت، این ورامین را هم ببینید و اجازه بدهید بعد از ویس سری به ورامین بزنیم که در این وبلاگ به استثنای نقش میناخانی در مورد فرش‌های این منطقه با ویژگی‌های کاملاً خاصش که احتمالاً حاصل همجواری با شاهسونها نیز هست، کمتر حرف زده‌ایم.

این قالیچه را از بین سه فرشی انتخاب کردم که همگی نقش میناخانی داشتند و زمینه همگی آبی بود؛ آبی‌هایی که چشم برداشتن از هیچ کدامشان ممکن نیست و با همه این شباهت‌ها هر کدام به شیوه خاص خودش جلوه‌گری می‌کند و زیبایی منحصربه فردی متمایز از دیگری دارد.

پینوشت: چرا اینچنین زیبایی؟!