آیا شما هم مثل من عقیده دارید که نقش این بافته/گلیم کردی که نمی‌دانم دقیقاً در کدام منطقه بافته شده است، بیش از آنکه شبیه دستبافته‌های کردی باشد، شبیه نقش "دختر قاضی" بلوچ است؟
صد البته تفاوت‌هایی هست اما شما کلیت نقش را ببینید.
فرش مشهد - تاریخ بافت: 1347 خورشیدی (؟)* - 3/40 × 4/34 متر
یک چنین بافته‌ای با یک چنین مساحتی (بیش از دوازده متر مربع) هرگز نمی‌تواند طبق نظر ارزیاب خارجی این بافته، یک قالیچه نماز باشد به ویژه که چندان اثری از فرمی مشابه طاق یا محراب هم در کار نیست. آنچه در این نقشه میتواند برای ما یادآور بعضی از قالیچه‌های نماز باشد، نقش یک دوم درختی زمینه است که در برخی از قالیچه‌های نمازی دیده می‌شود که در ایران و هرکه ترکیه و... بافته می‌شوند. پرده بودنش هم تقریباً منتفی است (می‌توانم این تقلّب را به شما برسانم هدف اصلی و اولیه بافتن این دست بافته‌ها با این نقش و طرح، با محراب یا بدون محراب، برای آویختن بر روی دیوارها بوده است، بی‌آنکه پرده باشند***). کاربرد بافته‌های شرقی را عموماً اندازه‌هایشان معلوم می‌کند و نه نقششان پس اصلاً درست نیست هر بافته‌ای که نقش محرابی داشت را قالیچه نماز بدانیم (مسأله‌ای که متخصص غربی آن را درک نکرده است و پافشاری بیش از حدشان در prayer rug دانستن این گونه بافته‌ها آشفتگی و بعداً بدفهمی عجیب و غریبی در این حوزه به ویژه برای متخصصین تاریخ هنر و تاریخ تصویر ایجاد کرده است). قالیچه کتیبه و امضا هم دارد؛ دو طرف بالایی قالیچه، به شکل قرینه نوشته شده است: عمل سید صباغ.
*** پشت سر تقلّب مطالعه هزاران صفحه متن تاریخی و غیرتاریخی نشسته است و بر اساس سلیقه و میلی درونی که "من فکر میکنم اینطور است"، به آن نرسیده ام.
* در کامنتها گفتند که با توجه به ویژگیهای فرش ممکن است هجری قمری صحیحتر باشد.
MANASALI, SHIRVAN AREA, AZERBAIJAN, CIRCA 1860
چیزی که همیشه برای من در مورد این دسته از بافته‌ها عجیب و قابل توجه بوده و خواهد بود، پیروی و وفاداری بی‌قید و شرطشان از ساختاری معین است. گاهی اوقات به نظر می‌رسد نقوش با کمترین تغییری و تبدیلی در ساختاری کاملاً روشن و معین بافته می‌شوند و گویی تمامی بافندگان این دسته بافته‌ها در کل این منطقه، به دلیلی نامعلوم، بی‌قید و شرط از قاعده‌ای کاملاً روشن پیروی می‌کنند. (این بی قید و شرط بودگی را عموماً در عملکرد بافندگان دیگر مناطق یا بافندگان همین منطقه اما در مواجهه با نقوش دیگر نمیبینیم و بارها در همین وبلاگ شواهد بسیاری را از این –گاهی- خیره‌سری بافندگان آورده‌ام). در این دسته بافته‌ها تغییرات بسیار اندک هستند و گاهی، فقط گاهی، رنگ‌ها اندک تغییری را نشان می‌دهند و به نظر می‌رسد بافنده، هنگام بافت این دسته بافته‌های آیینی*** (تنها اسمی که بعد از پنج سال کار کردن می‌توانم با خیالی آسوده‌تر به این دسته از بافته‌هایی بدهم که به اشتباه به قالیچه نماز شهره‌اند)، به دلیلی نامعلوم حتی دیگر پیرو تخیل خود نیز نیست و تنها آن چیزی را می‌بافد که باید ببافد.
چرا؟ هنوز نمی‌دانم.
*** آیینی از آن جهت که معتقدم اساس شکل گیری این بافته‌ها و کاربرد بعدی‌شان ارتباط مستقیمی با اجرای آیینی داشته است که در صد یا دویست سال گذشته به اشتباه نماز تلقی شده است. به عبارت دیگر عدم وجود تفاهم متقابل، کارشناسان خارجی را به نقطه‌ای سوق داده است که این دیدگاه غلط را رواج داده‌اند که این بافته‌ها –بنا به وجود شباهت‌های قرینه با محراب‌ها- قالیچه نماز هستند؛ در صورتی که چنین نیست. در پایان نامه فوق لیسانسم نشان داده‌ام که این بافته‌ها ارتباطی بی‌بدیل و مشخص با مرگ دارند. کاربرد آیینی این بافته‌ها هیچ ارتباطی با نماز و برپا داشتن نماز ندارد. این دسته بافته‌ها – با در نظر گرفتن اندازه بزرگی که دارند- برای گذاردن نماز هیچ کاربردی نداشته‌اند و ندارند. به عبارت دیگر بافته‌هایی که برای برپا داشتن نماز استفاده می‌شوند، به دلیل کاربری موقتشان که پس از پایان نماز و پاک ماندن عموماً جمع می‌شوند، بافته‌هایی کوچک هستند.
